Resztę wymyślam

Portret Marii Irene Fornes, wizjonerskiej dramatopisarki, która do Ameryki przybyła z Kuby w 1945 roku jako piętnastolatka. Reżyserowała własne sztuki w słynnych teatrach off-off-Broadwayu. Napisała ich ponad czterdzieści. Była też nauczycielką i obdarzoną niezwykłym urokiem legendą nowojorskiej bohemy. Dziewięciokrotnie honorowano ją nagrodami Obie, przyznawanymi za osiągnięcia teatralne off-Broadwayu i off-off Broadwayu. W filmie autorstwa jej przyjaciółki Michelle Memran poznajemy ją pod koniec życia, kiedy dotknęła ją amnezja. Irene przywołuje tajniki swojej metody pracy, „zaskakiwania własnej podświadomości”, oraz opowiada historię miłości do Susan Sontag.

María Irene Fornés podróżując wspólnie z Michelle Memran z Nowego Jorku do rodzinnej Hawany, Miami i Seattle, wspomina życie off-off-Broadwayu, przybliża swój warsztat pracy twórczej oparty na metodzie, którą nazywała „zaskakiwaniem własnej podświadomości”. Z napisanego w ten sposób dramatu pochodzi często przywoływana piosenka, która została zacytowana w tytule filmu: „Wiem wszystko. | Połowę wiem naprawdę. | Resztę wymyślam. | Resztę wymyślam. | Niektórych rzeczy jestem pewna. | A innych niezbyt pewna. | A jeszcze innych nie jestem pewna wcale”. Irene Fornes w filmie przywołuje także postać Susan Sontag, która pozostała miłością jej życia. Sontag pisała o niej „Nie mogę zastąpić obsesji na punkcie Irene – żalu, rozpaczy, tęsknoty – inną miłością”. „Resztę wymyślam” jest zarazem ciepłą historią międzypokoleniowej przyjaźni między reżyserką a bohaterką opowieści.

Joanna Krakowska w książce „Odmienna rewolucja” zwraca uwagę, że na Marię Irene Fornes można spojrzeć „jako emblematyczną postać bohemy, (…) artystkę uosabiającą całą tę rozproszoną energię kontrkultury, nomadyczną i chimeryczną. Artystkę, która »nigdy nie dostrajała swojego głosu do epoki« (Bonnie Marranca), która ze wszystkich dramatopisarzy »była najbardziej oryginalna«, a jej twórczość »nie ma żadnych precedensów, nie ma żadnych przodków« (Lanford Wilson), i artystkę, która »nigdy nie dała szansy szerszej publiczności, żeby za sobą nadążyć, bo gdy tylko widzowie zaczynali się wdrażać w jej sztukę, ona już ruszała dalej« (Ross Wetzsteon). Przynależała do off-offu w całej jego złożoności, antydoktrynerstwie, indywidualizmie, czerpiąc z jego zasobów i pozostając zarazem zawsze w gotowości do szukania czegoś innego”. Film daje możliwość obserwowania świata tej niezwykłej postaci  – której twórczość w Polsce nadal pozostaje nie dość znana. Do tej pory żadna sztuka Marii Irene Fornes nie doczekała się polskiego przekładu.

Opis na podstawie: Joanna Krakowska, „Odmieńcza rewolucja”, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Wydawnictwo Karakter, Kraków-Warszawa 2020)